پاک‌سازی و پیلینگ شیمیایی پوست (chemical peeling) یکی از قدیمی‌ترین درمان‌های زیبایی در جهان به شمار می‌آید و از آن برای داشتن پوستی صاف‌تر و زیباتر استفاده می‌کردند. امروزه لایه‌برداری‌های شیمیایی پوست به علت جوابگویی سریع و سرپایی بودن انجام روش، از محبوبیت زیادی برخوردار شده‌اند. از لایه‌برداری و پیلینگ شیمیایی پوست برای جوان و شاداب شدن پوست‌های لکه‌دار، چین‌وچروک دار و آفتاب‌سوخته استفاده می‌کنند. در کل سه نوع عمده از پیلینگ پوست وجود دارد که هرکدام از آن‌ها مزایای خاص خود را برای پوست برخوردار هستند. لایه‌برداری شیمیایی نوع سبک، در جای جوش و بافت پوست مؤثر است و همچنین اثرات آفتاب‌سوختگی را کاهش می‌دهد. لایه‌بردار شیمیایی نوع متوسط نیز برای بهبود شدت آکنه و جوش مؤثر است، همچنین چینوچروکهای روی پوست را صاف‌تر و لکه‌های پوستی مانند لکه‌های پیری را برطرف می‌کند. لایه‌برداری شیمیایی نوع عمیق پوست برای درمان پوست‌های آفتاب‌سوخته، از بین بردن چینوچروکهای عمیق و همچنین از بین بردن توده‌های پیش سرطانی مؤثر می‌باشد.
نحوه‌ی عملکرد لایه‌برداری شیمیایی:
لایه‌برداری شیمیایی پوست روشی است که در آن از محلول شیمیایی‌بر روی پوست استفاده می‌شود تا لایه‌های بالایی پوست برداشته شود. پوستی که بعد از لایه‌برداری شیمیایی رشد خواهد کرد نرم‌تر و جوان‌تر می‌باشد. لایه‌برداری شیمیایی پوست با عمق کم، بافت پوست را تقویت کرده و چروک‌های صورت را کاهش می‌دهد. نتایج لایه‌برداری پوست ابتدا خود را خیلی واضح نشان نمی‌دهد اما با تکرار درمان نتایج مشخص‌تر خواهد شد. در لایه‌برداری شیمیایی، یک محلول شیمیایی روی پوست مالیده می‌شود و به آن اجازه داده می‌شود که خوب در پوست نفوذ کند. پس از گذشت 1 الی 14 روز، برحسب اینکه محلول تا چه عمقی در پوست نفوذ کرده باشد، لایه‌های پوست برداشته می‌شوند. این روند بخشی از پوست را به روشی کاملاً کنترل‌شده تخریب می‌کند تا پوست‌های جدید بتوانند به‌جای آن‌ها رشد کنند. مواد شیمیایی که برای این منظور مورداستفاده قرار می‌گیرند، مواد لایه‌برداری شیمیایی نامیده می‌شوند. همان‌طور که گفتیم لایه‌برداری شیمیایی پوست برای رفع چینوچروکهای صورت، تغییر رنگ پوست و روشن شدن پوست و رفع اسکار استفاده. لایه‌برداری شیمیایی پوست می‌تواند به‌تنهایی یا همراه با دیگر روش‌های جوان‌سازی پوست انجام شود.
نحوه‌ی انجام لایه‌برداری شیمیایی:
پیلینگ و لایه‌برداری شیمیایی در مطب پزشک، کلینیک جراحی یا بیمارستان توسط یک متخصص انجام می‌شود. اگر از نوع پیلینگ عمیق پوست استفاده شود، برای آرامش بخشی بیمار از روش سدیشن یا آرام‌بخشی در خواب استفاده می‌کنند. پزشک پوست بیمار را تمیز خواهد کرد و در صورت نیاز از یک ماده‌ی بی‌حسی موضعی نیز بر روی ناحیه‌ای درمان استفاده می‌شود. پزشک متخصص سپس محلول پیلینگ یا لایه‌برداری را روی پوست بکار می‌برد. این محلول طبق شرایط و اهداف موردنظر هر بیمار ساخته و استفاده می‌شود. پس‌ازآنکه محلول برای مدت‌زمان تعیین‌شده روی پوست قرارگرفته شد، آن را با آب تمیز می‌کنند. پس‌ازآن یک روغن تسکین‌دهنده بر روی پوست می‌زنند، معمولاً پس‌ازآنکه پیلینگ عمیق پوست از یک‌لایه‌ی ضخیمی وازلین استفاده می‌کنند. پزشک سپس دستورالعمل‌هایی را جهت مراقبت‌های پس‌ازآنکه لایه‌برداری به بیمار می‌دهد و همچنین امکان دارد داروهای مسکنی را برای تسکین درد نیز تجویز کند، خصوصاً اگر از لایه‌برداری عمیق پوست استفاده شود.
مراقبت‌های قبل از انجام لایه‌برداری شیمیایی:
قبل از انجام لایه‌برداری شیمیایی پوست لازم است ابتدا به چند موردتوجه داشته باشید:
استفاده از لوسیون گلایکولیک: اگر بخواهید لایه‌برداری شیمیایی پوست با عمق کم انجام دهید پزشک دو هفته قبل از انجام لایه‌برداری شیمیایی استفاده از لوسیون گلایکولیک اسید را به شما توصیه خواهد کرد. استفاده از لوسیون گلایکولیک به شما کمک می‌کند تا متوجه حساسیت نسبت به گلایکولیک شوید.
مصرف داروهای ضدویروس: اگر سابقه ابتلا به عفونت هرپس و ایجاد تب‌خال در اطراف دهان‌دارید، پزشک قبل و بعد از لایه‌برداری شیمیایی داروی ضدویروس را نسخه خواهد کرد تا از بروز عفونت ویروسی جلوگیری شود.
استفاده از مواد سفیدکننده: این امکان وجود دارد که پزشک استفاده از مواد سفیدکننده (هیدروکینون) و کرم رتینوئید را قبل و بعد از لایه‌بردار شیمیایی به شما توصیه کند تا از تیره شدن پوست جلوگیری کند.
استفاده از کرم رتینوئید: پزشک برای انجام لایه‌برداری شیمیایی کم‌عمق تا متوسط استفاده از کرم رتینوئید را توصیه می‌کند تا زمان درمان کوتاه شود و فرایند بهبود تسریع شود.
استفاده از ضد آفتاب: حداقل چهار هفته قبل از انجام لایه‌برداری شیمیایی از ضد آفتاب استفاده کنید تا از پیگمنتاسیون نامنظم در نواحی تحت درمان پیشگیری شود، البته باید در مورد محافظت مناسب با پزشک مشورت کنید.
پرهیز از برخی درمان‌های زیبایی و برخی انواع محصولات مو بر: حدود یک هفته قبل از لایه‌برداری، وکس کردن یا استفاده از محصولات مو بر را قطع کنید. هفته قبل از انجام لایه‌برداری شیمیایی از سفید کردن، ماساژ یا اسکراب صورت بپرهیزید.
مراقبت‌های پس‌ازآنکه لایه‌برداری شیمیایی:
پس‌ازآنکه لایه‌برداری شیمیایی با هر عمقی برای تمیز کردن و مرطوب کردن پوست باید از دستورات پزشک پیروی کنید و همچنین از پمادهای محافظت‌کننده استفاده کنید. پس‌ازآنکه لایه‌برداری شیمیایی با عمق کم پوست تحت درمان قرمز، خشک و کمی تحریک‌شده خواهد بود، اگرچه این تأثیرات با هر بار تکرار درمان کمتر قابل دیده می‌شوند. حدود 7 روز پس از لایه‌برداری با عمق اندک، پوست جدید ایجاد می‌شود. این امکان وجود دارد که پوست جدید به‌طور موقت تیره‌تر و یا روشن‌تر از حد نرمال باشد. همچنین پس از لایه‌برداری شیمیایی با عمق متوسط پوست تحت درمان قرمز و متورم خواهد بود و امکان دارد شما احساس سوزش در پوست خود داشته باشید. پزشک از پمادهای محافظتی همانند ژل پترولیوم برای بهبود علائم استفاده خواهد کرد. مسکن‌های غیر نسخه‌ای مانند ایبوپروفن و ناپروکسن نیز می‌تواند در کاهش درد مؤثر باشد. پس از گذشت مدت‌زمانی باید به مطب مراجعه کنید تا علائم بهبود در شما بررسی شود.
نتایج لایه‌برداری شیمیایی:
نتایج حاصله از لایه‌برداری شیمیایی تا حدودی به عمق لایه‌برداری بستگی دارد. لایه‌برداری سطحی قادر خواهد بود تخریب‌های ناشی از نور خورشید یا پیری پوست را کاهش دهد اما نمی‌تواند آن را به‌کلی از بین ببرد. نتیجه لایه‌برداری امکان دارد تا مدتی آشکار نشود، و هنگامی‌که ظاهر می‌شود، ممکن است خیلی خفیف و جزئی باشد.
لایه‌برداری متوسط می‌تواند به یکدست شدن تفاوت‌های رنگ‌دانه پوست و همچنین کاهش چین‌و‌چروک‌ها و آثار تخریب‌های نور خورشید مفید باشد. برای دست یافتن به بهترین نتیجه از لایه‌برداری پس از 3 الی 6 ماه نیاز به درمان دوباره دارد.
نوع پوست صورت، مراقبت‌های قبل و بعد از انجام لایه‌برداری، میزان تجربه پزشک معالج، و شیوه زندگی پس از عمل نیز می‌تواند بر نتیجه کار تأثیر بگذارد. برخی از انواع مشکلات پوستی بهتر به لایه‌برداری شیمیایی واکنش نشان می‌دهند. افرادی که پوست روشن‌تری دارند و پس از عمل کمتر در معرض آفتاب قرار می‌گیرند، نسبت به افرادی که پوست تیره‌تر دارند و زمان زیادی را زیر نور آفتاب می‌مانند، معمولاً به‌مراتب نتیجه بهتری خواهند داشت. تغییر در رنگ و بافت پوست که به‌واسطه بالا رفتن سن و قرار گرفتن در معرض آفتاب ایجاد می‌شود، پس از لایه‌برداری شیمیایی همچنان ادامه می‌یابد. بنابراین قبل از انجام لایه‌برداری شیمیایی، حتماً در مورد نتیجه‌ای که از عمل می‌خواهید با پزشکتان مشورت کنید.
مزایای استفاده از لایه‌برداری شیمیایی:
لایه‌برداری شیمیایی پوست برای بازیابی جوانی و شادابی و نیز بهبود وضعیت ظاهری پوست مفید می‌باشد. از این روش می‌توان برای جوان شدن پوست اطراف چشم‌ها و دهان و به‌طورکلی در ناحیه صورت، گردن، دست‌ها، بازو و سینه نیز استفاده کرد. از این روش همچنین می‌توانید برای کاهش جای باقیمانده از جوش یا زخم بر روی پوست، از بین بردن اثرات باقیمانده از جراحت‌های پوستی، کاهش خطوط و چینوچروکهای پوست، از بین بردن مشکلات مربوط به تغییر رنگ پوست، لکه‌های ایجادشده بر روی پوست و سایر موارد مانند استفاده کنید.
عوارض استفاده از لایه‌برداری شیمیایی:
لایه‌برداری شیمیایی پوست می‌تواند عوارض جانبی متفاوتی داشته باشد. ازجمله این عوارض عبارت است از:
اسکار: پس‌ازآنکه لایه‌برداری پوست به‌ندرت پیش می‌آید که سبب ایجاد اسکار یا زخم شود (معمولاً در بخش‌های پایینی صورت). آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای استروئیدی می‌توانند ظاهر آن‌ها را بهتر بخشند.
قرمزی: روند نرمال بهبودی حاصل از لایه‌برداری شیمیایی پوست عبارت است از بهبود قسمت‌های قرمز پوست پس‌ازآنکه لایه‌برداری. امکان دارد قرمزی پوست پس‌ازآنکه لایه‌برداری عمیق تا چند ماه ادامه داشته باشد.
عفونت: امکان دارد لایه‌برداری شیمیایی پوست باعث فعالیت ویروس هرپس شود (ویروسی که سبب ایجاد تب‌خال یا زخم سرد می‌شود). البته به‌ندرت پیش می‌آید که لایه‌برداری شیمیایی بتواند باعث عفونت باکتریایی یا قارچی شود.
تغییر در رنگ پوست: لایه‌برداری شیمیایی پوست می‌تواند باعث می‌شود پوست تحت درمان تیره‌تر از حد نرمال شود (هایپرپیگمنتاسیون) یا بالعکس ناحیه تحت درمان روشن‌تر از حد نرمال باشد (هایپوپیگمنتاسیون). هایپرپیگمنتاسیون بعد از لایه‌برداری سطحی شایع‌تر است درحالی‌که هایپوپیگمنتاسیون پس از لایه‌برداری عمیق شایع‌تر می‌باشد. تغییر در رنگ پوست نیز در افرادی شایع است که پوست‌های تیره‌تری دارند و می‌تواند دائمی باشد.