با پیشرفت علم و تکنولوژی، دانشمندان تکنولوژی‌های جدید درمانی را اختراع می‌کنند که می‌توانند در بسیاری از بیماری‌ها و اختلالات مفید باشند. از این اختراعات می‌توان به کرایوتراپی اشاره کرد که در این روش با به‌کارگیری سرما باعث می‌شود تا فرد درمان شود. سرما درمانی و یا کرایوتراپی به روش گفته می‌شود که در آن تمام و یا بخشی از بدن فرد در معرض سرما و کاهش دما قرار می‌گیرد.
هدف از این روش درمانی کاهش سوخت‌وساز سلولی، افزایش بقای سلولی، کاهش التهاب، انقباض عروض و کاهش درد و اسپاسم است. کاربرد این روش در، دردهای پس از عمل جراحی، از بین بردن چربی‌های اضافی بدن می‌باشد.
کاربرد کرایوتراپی:
- برخی ضایعات پیش بدخیمی: مانند کراتوز آکتینیک.
- برخی ضایعات ویروسی مثل زگیل و مولوسکوم کنتاژیوزوم.
- اسکارهای هیپرتروفیک و کلوئیدها.
- تغییر رنگ پوست (پیگمانتاسیون ها): مانند لک‌های ناشی از آفتاب و لنتیگو
-کیست‌ها و ضایعات توموری خوش‌خیم مانند: میلیا، زائده‌های گوشتی (skin tag) و کراتوز سباسه.
توجه:
استفاده از این روش جهت درمان خال‌های ملانوسیتیک که ضایعات پیش سرطانی محسوب می‌شوند ممنوع است زیرا باعث می‌شوند تا تغییراتی در سلول‌های حاصله به وجود آید که تمایل به بدخیمی این ضایعات را سرعت می‌بخشد.
انواع کرایوتراپی عبارت‌اند از:
- DMEP.
- نیتروژن مایع.
- یخ دی‌اکسید کربن.
کرایوتراپی با DMEP:
این روش در دمای -57C کار می‌کند و در قوطی‌های آئروسل عرضه‌شده که برای درمان زگیل استفاده می‌شود که توسط یک اپلیکاتور فوم با توجه به‌اندازه و محل ضایعه بر روی آن ضایعه بین 10 الی 40 ثانیه قرار می‌گیرد.
در حین انجام این روش و پس از انجام آن احساس درد و یا سوزش به همراه دارد.
کرایوتراپی با نیتروژن مایع:
نیتروژن مایع از اصلی‌ترین مواد موردنیاز در کرایوتراپی است. این مایع قادر است تا دمای -196C را ایجاد کند. به‌وسیله نیتروژن در این روش، سرما به عمق ضایعه نفوذ می‌کند و بسته به نوع آن ضایعه چند ثانیه انجماد شدید صورت می‌گیرد و همین امر باعث از بین رفتن ضایع می‌شود.
در برخی مواقع این کار تا زمانی که عمل انجماد و ذوب شدن صورت پذیرد، تکرار می‌شود. این عمل را به‌عنوان " انجماد-ذوب دوبل" شناخته‌شده است و برای سرطان پوست و زگیل‌های ویروسی قوی استفاده می‌شود.
کرایوتراپی با برف دی‌اکسید کربن:
در این روش در اکسید کربن از سیلندری حاوی دی‌اکسید کربن منجمد با دمای 78,5c- و یا دوغاب پر از استون استفاده می‌شود که باید به‌طور مستقیم بر روی ضایعه ریخت.
نواحی تحت درمان با کرایوتراپی:
- امکان بروز تاول در نواحی تحت درمان.
- در عرض چند روز تاول به زخم تبدیل می‌شود.
- تورم پس از گذشت چند مدت از بین می‌رود.
ترمیم پوست به نوع ضایعه و محل قرارگیری آن بستگی دارد و معمولاً زخم ناحیه درمان پس از گذشت 1 هفته، لایه‌برداری می‌شود.
ممنوعیت‌های کرایوتراپی:
- نواحی اطراف اعصاب: به علت خطر نوروپاتی محیطی.
- پوست‌های آسیب‌دیده (براثر آفتاب، استفاده موضعی از کورتیکواستروئیدها و …): به علت افزایش خطر تشکیل تاول و نکروز.
- افراد دیابتی: به علت احتمال عدم ترمیم مناسب و ایجاد زخم پس از انجام کرایوتراپی.
- بارداری: به علت افزایش کرایوگلوبولین‌ها و خطر پاسخ بیش‌ازحد به کرایوتراپی.
- در افراد مسن و کودکان: به علت احتمال بیشتر تشکیل تاول و اسکار
- افراد باپوست تیره: به علت احتمال تغییر رنگ محل ضایعه (هیپوپیگمانتاسیون).